Η Καλλιπεύκη στους αιώνες

Η ΚΑΛΛΙΠΕΥΚΗ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ 

Περιέχει τις εισηγήσεις της διημερίδας του 2000 και αποτελεί την πρώτη ουσιαστική καταγραφή της ιστορίας και παράδοσης της Καλλιπεύκης.

  1. Πρόλογος
  2. Χαιρετισμοί
  3. Ιστορικά της Καλλιπεύκης
  4. Ιστορία της κοινότητας Καλλιπεύκης
  5. Το σχολείο και η εκπαίδευση στην Καλλιπεύκη από το 1881 μέχρι σήμερα
  6. Η Καλλιπεύκη μέσα από τον τοπικό τύπο και τις εκδόσεις
  7. Στέργιος Χατζηκώστας. Ο φίλος του Ρήγα από την Καλλιπεύκη
  8. Δημοτικά παραδοσιακά τραγούδια από την Καλλιπεύκη
  9. Στιγμές από την εκκλησιαστική ζωή της Καλλιπεύκης
  10. Ήθη και έθιμα της Καλλιπεύκης
  11. Αρματολοί και Κλέφτες – Τζαχειλαίοι
  12. Τα επώνυμα της Καλλιπεύκης
  13. Η λίμνη Ασκυρίς
  14. Οι βρύσες της Καλλιπεύκης
  15. Το γλωσσικό ιδίωμα της Καλλιπεύκης

hksa1 hksa2  

1. Εισήγηση του Κώστα Σπανού, εκδότη του «Θεσσαλικού Ημερολογίου» 

Πριν από μερικά χρόνια, όσοι ασχολούνταν με την ιστορία, ενδιαφέρονταν για θέματα πολύ εντυπωσιακά, θέματα τα οποία είχαν έμμεση σχέση με την αρχαιότητα (πόλεις, μνημεία κλπ) ή με πολεμικές συγκρούσεις από τις πολλές που σημειώθηκαν στη χώρα μας. Όσοι ασχολούνταν με την τοπική ιστορία, από αγάπη στον τόπο τους, προκαλούσαν τα ειρωνικά σχόλια των «έξυπνων».

Ευτυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια, με τα τοπικά ιστορικά περιοδικά, τα ιστορικά συνέδρια και τις ημερίδες η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά. Τώρα είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν ότι η Ιστορία, εκτός από τα πολεμικά γεγονότα, περιλαμβάνει στις σελίδες της κάθε τι που έχει σχέση με τον τόπο και τους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόν. Η καθημερινή ζωή των χωρικών, η γλώσσα τους, η κατοικία, οι εκδηλώσεις και τα πανηγύρια, η διαχρονική πορεία του σχολείου, της εκκλησίας, της κοινότητας, των συλλόγων, όλα αυτά, ύστερα από κάποια χρόνια θα λησμονηθούν εάν δε τα καταγράψουμε.

Ο Σύλλογος του χωριού σας, ευαισθητοποιημένος σε τέτοια ζητήματα, δέχτηκε με χαρά την πρόταση του «Θεσσαλικού Ημερολογίου» και διοργανώσαμε, το περσινό καλοκαίρι, το συνέδριό μας, σ’ αυτόν εδώ το χώρο, με πολλή επιτυχία. Μας δόθηκε η ευκαιρία να ακούσουμε πολλά για την Καλλιπεύκη, για τα οποία , στο εξής, δεν θα γνωρίζουμε μόνο ότι είναι ένα χωριό του Ολύμπου.

Είναι προς τιμή του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου σας το οποίο κατάφερε, μέσα σε ένα χρόνο, να εκδώσει τα πρακτικά του Συνεδρίου μας, με τη γενναιοδωρία του εκδότη της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» όταν είναι γνωστό ότι τα πρακτικά τέτοιων συνεδρίων χρειάζονται 2 και 3 χρόνια για να εκδοθούν. Επομένως αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο Σύλλογό σας για το έργο του, καρπό της αγάπης των μελών του προς τη γενέτειρά του.  

2. Εισήγηση Άγγελου Πετρουλάκη, αρχισυντάκτη των «Θεσσαλικών Επιλογών» της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»  

Η γνωριμία μου με την Καλλιπεύκη οφείλεται στις πατάτες. Θα έλεγε κανείς πως ο λόγος είναι αρκετά ευτελής. Όμως εγώ, έχοντας τη δυσεύρετη νοστιμιά της Καλλιπευκιώτισσας πατάτας στο στόμα μου, αναλογίζομαι συχνά τη δυστυχία του σύγχρονου ανθρώπου, και την ακόμα μεγαλύτερη δυστυχία του αυριανού, που δεν μπορούν και δε θα μπορούν να γνωρίζουν σε τι διαφέρει ως προς τη γεύση η πατάτα από τη ντομάτα, το αγγούρι από το κολοκύθι, το φασολάκι από τη μελιτζάνα, το ψωμί από το άχυρο.

Βέβαια η δυστυχία του αυριανού ανθρώπου δεν θα εντοπίζεται μόνο στις άδειες γεύσεις που θα του χαρίζει η διατροφική αλυσίδα. Θα εντοπίζεται κυρίως στο «ποιος είμαι», ένα ερώτημα που έχει άμεση σχέση με όλους εσάς κι εμάς

Που βρισκόμαστε εδώ για ν’ αποτίσουμε φόρο τιμής σ’ εκείνους που πρωτοκατοίκησαν τούτον τον τόπο, σ’ εκείνους που για γενιές ολόκληρες συνέχισαν τη ζωή σε τούτη την πλάγια του Ολύμπου, σ’ αυτούς που παρέμειναν εδώ, να φυλάγουν τα δικά τους όσια και ιερά, αντιστεκόμενοι στην πλανεύτρα μελωδία των πόλεων, σ’ αυτούς που και αν έφυγαν κράτησαν βαθιά στην καρδιά τους το χωριό τους, νοσταλγώντας επιστροφές και αναπολώντας παιδικές μνήμες.

Κυρίες και κύριοι δεχτείτε την κατάθεση του σεβασμού μου ως ειλικρινέστατη κι επιτρέψτε μου να σας ευχηθώ ό,τι καλύτερο και θερμότερο μπορεί κάποιος να ευχηθεί για ένα χωριό, που για χρόνια ολόκληρα -όπως τα περισσότερα ορεινά χωριά της χώρας μας- μένει στην αδιαφορία της Πολιτείας.

Δυστυχώς, Ελλάδα είναι μόνο η Αθήνα και τα πέριξ της. Δυστυχώς η Καλλιπεύκη είναι μόνο Καλλιπεύκη και ως Καλλιπεύκη, έστω και αβοήθητη πρέπει να παραμείνει στη ζωή και γενναία ν’ αντιμετωπίσει ακόμα και την εγκατάλειψη. Ούτως ή άλλως επέζησε και κάτω από δυσμενέστερες συνθήκες, που σεις τις βιώσατε και τις γνωρίζετε καλύτερα, συνθήκες που σας έκαναν να πονάτε, που σας γέμισαν πικρά παράπονα απέναντι σε κρατικές εξουσίες άστοργες, συνθήκες που αντιπαλέψατε με υπομονή και πείσμα, για να μπορείτε αυτό το βράδυ ν’ απαντήσετε στο συγκλονιστικό ερώτημα: «ποιος είμαι».

Τούτο το βράδυ, τόσο προσωπικά, όσο και ως εκπρόσωπος του Δημοσιογραφικού Οργανισμού «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» της Λάρισας, που είχε τη χαρά να τυπώσει τα πρακτικά του συνεδρίου σας σε βιβλίο, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι αποτελεί για μένα τιμή το ότι βρίσκομαι ανάμεσά σας και ότι ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός, και ο εκδότης του προσωπικά, βρίσκονται και θα βρίσκονται πάντα στο πλευρό της Καλλιπεύκης, έχοντας ανοιχτές τις πόρτες όλων των εντύπων.  Ως αρχισυντάκτης των «Θεσσαλικών Επιλογών» σας υπόσχομαι πως όσο τουλάχιστο διευθύνω εγώ αυτό το έντυπο, η παρουσία της Καλλιπεύκης, όποτε κι αν το ζητήσετε, θα είναι στην πρώτη γραμμή.

Διαβάζοντας τα πρακτικά του Συνεδρίου, «Η Καλλιπεύκη στους αιώνες» οφείλω να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια προς τους ανθρώπους του Μορφωτικού κι Εκπολιτιστικού Συλλόγου των Απανταχού Καλλιπευκιωτών και να διαβεβαιώσω εκείνους -που όπως εγώ δεν παρακολούθησαν το Συνέδριο- ότι είναι από τις πληρέστερες εκδόσεις από τις εκατοντάδες που έχω δει, για θέματα που αφορούν τις ιδιαίτερες πατρίδες μας.

Στέκομαι με ιδιαίτερο σεβασμό απέναντί στους Καλλιπευκιώτες, επιστήμονες και μη, που ανάλαβαν να καταγράψουν και από μια πτυχή της ζωής του τόπου του. Προσωπικά, βρέθηκα μπροστά σ’ ένα θησαυρό γνώσεων, που δεν έχουν σχέση μόνο με την Καλλιπεύκη, αλλά μεταδίδουν το άρωμα μιας ορεινής Ελλάδας, άλλων εποχών. Πολλά απ’ τα κείμενα -που αποτέλεσαν εισηγήσεις στο Συνέδριο, μπορώ να τα χαρακτηρίσω ως έργα ζωής, αφού η μελέτη του θέματος -μαντεύω- πως θ’ απασχόλησε τους ερευνητές επί σειρά ετών. Οι ερευνητές, με τις καταγραφές τους, επιτέλεσαν σπουδαίο επιστημονικό έργο, αφού η Καλλιπεύκη αποτελεί κι αυτή κύτταρο του ευρύτερου εθνικά σώματος. Πολλών ερευνητών η γραφή μπορεί να χαρακτηριστεί απόλυτα λογοτεχνική και βέβαια όλοι τους αδυνατούν να κρύψουν τη βαθιά αγάπη για τούτον τον τόπο και τη λαχτάρα του να πορεύονται περιώνυμος στο αύριο. Αξίζει ιδιαίτερη τιμή στον καθένα ξεχωριστά και βέβαια τιμή αξίζει και στους ανθρώπους που έχουν στην ευθύνη τους το Σύλλογο. Αναφερόμενος ειδικά στο φωτογραφικό αρχείο του Ζήση Κατσιούλα, θα μου επιτρέψετε να το χαρακτηρίζω ιστορικό και να τονίσω πως πίσω απ’ όλες αυτές τις φωτογραφίες είδα την ευλάβεια του ανθρώπου απέναντι στη γενιά του.

Είθε σ’ ένα μελλοντικό Συνέδριο να καταγραφούν κι άλλες πτυχές της ζωής της Καλλιπεύκης, ενώ παράλληλα να κατατεθούν και προτάσεις για την ανάπτυξή της και τη διατήρηση του φυσικού κάλλους της.

Ας ξαναγυρίσω, όμως, σε κάτι που με πονάει: σ΄ αυτό που λέγεται ιδιαίτερη πατρίδα, σ΄ αυτό που λέγεται καταγωγή και που ενδεχομένως είναι το μοναδικό εφόδιο του αυριανού ανθρώπου να σταθεί όρθιος στην απρόσωπη κοινωνία της παγκοσμιοποίησης. Η μεγάλη υπόθεση της ιδιαίτερης πατρίδας, που δεν θα πρέπει να γίνει μια ακόμα χαμένη υπόθεση, αλλά να αναδειχτεί σε πρωταρχικό σημείο αναφοράς της ίδια της ζωής.

Αυτό, γιατί, ιδιαίτερη πατρίδα δεν είναι μόνο τα σπίτια, τα σκαρφαλωμένα στην, μέχρι πριν λίγο καιρό, δυσπρόσιτη πλαγιά του Ολύμπου. Είναι τα πρόσωπα των ανθρώπων που μένουν στα μάτια μας, είναι οι λαλιές τους, οι κοινές μας αγωνίες, ο κοινός πόνος και οι κοινές ελπίδες, είναι το παραμύθι της γιαγιάς, η πίτα της θείας, το παράπονο του πατέρα για τους ξενιτεμένους, η λαχτάρα της μάνας για τα προικιά, το μοιρολόγι των γυναικών για το χαμό, το τσάμικο και ο συρτός, το κλαρίνο του πανηγυριού και η φλογέρα στα πρόβατα, ο ήλιος που μαστιγώνει τα πατατοχώραφα, ο ταχυδρόμος που δεν έφτασε στο χιονισμένο χωριό, η νοστιμιά της προβατίνας, ο γυρισμός των ξενιτεμένων και μυριάδες ακόμα συναισθήματα και καταστάσεις, που συνοδεύουν έστω ως θύμηση τον άνθρωπο, αλλά και του σμιλεύουν το χαρακτήρα, έτσι ώστε να λέει, πιστεύοντάς το ακράδαντα, πως δεν υπάρχει πιο όμορφο δάσος απ’ την Πατωμένη, πιο νόστιμη πατάτα απ’ την Καλλιπευκιώτισσα, πιο γάργαρο νερό απ’ αυτό των πηγών του χωριού.

Να μείνει αυτή η ιδιαίτερη πατρίδα ζωντανή. Να επιστρέφουν τα παιδιά και να μεθούν στις συντροφιές, τις μνήμες ανακαλώντας. Κουράγιο να παίρνουν για να πορεύονται τον άλλο καιρό.

Να φτάνουμε κι εμείς εδώ, όχι σαν τουρίστες, όχι σαν επισκέπτες, μα σαν προσκυνητές ενός τόπου με αρχαίες καταβολές, με τοπία που ξεπερνούν τις ονειρικές περιγραφές, με θρύλους και παραμύθια που ήξεραν να γαληνεύουν τον άνθρωπο. Ευλαβικά να προσεγγίζουμε τη γη σας, όντας βέβαιοι πως έχουμε να διδαχτούμε πολλά για τη ζωή σας από τους γέροντες, όντας βέβαιοι πως οι εικόνες του ανταριασμένου Ολύμπου θα είναι πάντα μοναδικές και η αίσθηση, κάποια πρωινά του χειμώνα, ότι βρισκόμαστε πάνω απ’ τα σύννεφα, να είναι ότι πιο ποιητικότερο ζήσαμε.

Σας ευχαριστώ πολύ…

The Last 20 Posts