ΚΑΛΛΙΠΕΥΚΗ

Aπό το βιβλίο του Ζήση Κατσιούλα οι «Ρίζες μας»

Η Μανιά η Παγούνου κι η μανιά η Λιφτιρία κάθουνταν κουντά στου φούρνου παναθιώ σι κατ’ κουτσαρέλια κι ζμπόρζαν¹. Είχαν στα χέρια κλούτσις²  κι έπλιγαν τσιρέπια. Αλλά δεν γκαλιούρζαν καλά, γι αυτό μια σειρά έπλιγαν, ντυό χαλνούσαν κι τα τσιρέπια δεν έσουναν ιδώ κι τρεις μήνις τώρα. Η παππούς η Ζησιός, η άντρας τα  Παγούνους, είχι βαριά γιράματα κι ντυμένους μι τα τσιαμαντάνια κι τς φουστανέλες τς άπλιτις, κάθουνταν στου πιζούλ’, καταή απ’ του μπαλκόν’,  παναθιώ σι ντρίμις³ ? Δεν ίγλιπι η έρμους  κι όπ’ τουν έβαζαν να κάτσ’, εκεί τουν ίβρισκαν. Τουν έτρουγαν οι μύγις κι αυτός ούτι τα χέρια δεν μπουρούσι να κουνήσ’. Κι αφού δεν μπουρούσι  να κάν’ τα’ιπουτας, κάθι τόσου φώναζι τ’ μάκου τ’.

– Μάκου μουρή, μουρή μάκου, που είσι βρε παλιουτόμαρου, γιατί δεν κρέντζ; Φέριμι λίγου νιρό να πιώ! ‘Ελα να μι σαλαίσ’ λίγου, μι πιάσκαν τα πουδάρια. Βάλιμι κι μια πιτσέτα στου κιφάλ’ για να έχου ίσκιου?

Η μανιά η Παγούνου τουν είχι βαριθεί, γιατί δεν τ’ν άφηνι να ησυχάσ’ για να κάν’ κάνα χουσμέτ’ κι απόύ ταύτου τουν έκρινι νιβριασμένα.

– Βρε τουρκουπάπι, βρέ χαλιαρά, βρε δαυλιασμένι, βρε καρδουφάη, τι θέλς πάλι; Τώρα δεν σ’ ίφιρα φαρμάκ’ νιρό; ΄Αι κάτσι φρόινιμα κι άφκιμι να κάνου καμιά δλειά! Αμάν πια , μ’ έφαγες του σκώτ’, απ’ να σι μασ’ του φουκάλ’….?

Αλλά η Ζησιός δεν  παρέδουνι τα όπλα τ’ς εξουσίας. Απαντούσι κι αυτός.

– Αχ βρε ζαγάρ’, τι να σι κάνου, δε γλέπου ντίπ αλλιώς….θα σι ίλιγα ιγώ! Βρέ βρουμόσκλου έλα αγλήγουρα!

Η μάκου, τι να κάν’ κι αυτή, ματασκώθκι κι αυτή τη φουρά, έκανι τα καθέκαστα για τουν παππού κι αφού τ’ς απαράτσι λίγου ήσυχις, συνέχ’σαν του πλέξιμου κι του ζμπόρσμα. Κι κει που έπλιγαν κι τα ίλιγαν, του μάτ’ τ’ς Λιφτιρίας έπισι κατά τουν παππού κι λέει  στ’ μ –Παγούνου.

Μουρή Ζήσινα, τι είνι αυτό του πράγμα στα πουδάρια τ’ παππού; ‘Εχ ‘ τόσ’ ώρα ικεί. Τηράει κι η Ζήσινα κι λέει τ’ς Λιφτιρίας.

– Δε γλέπου καλά αλλά μι φαίνιτι πως είνι του γατί.

– Κι τι κάν’ ικεί του τσιμπλουγάτ’, ξαναρώτσι η μανιά η Λιφτέρου.

– Ξέρου κι γώ; Θα μι πήρι κάνα κουβάρ’ κι παίζ’.

– Μαρή, δεν μι φαίνιτι για κουβαρ’, τίπουτας άλλου θα είνι. Αυτό αμπδάει πχάτ’ τα σκέλια τ’ παππού. Τι χαλεύ  ικεί: Δεν του χουνεύου Παγούνου, θα….. πααίνου να δώ!

Σικώνιτι η μανιά η Λιφτιρία κι πααίν’ ζάκατα ζούκατα για να δει τι κάν’ του γατί. Βάζ’ τα κουλαμένα⁴   τ’ς στ’ μέσ’ κι σκύβ’ να δει. Τηράει, τηράει δεν μπουρεί να δει καλά. Βαζ’ τα δάχλα στα γκαβά τς, τα τρίβ΄λίγου, τα γκουρλών’, ξανατηράει κι τι να δεί, απ’ λέτι, η δαυλούσα η μανιά! Η παππούς ήταν μόνι μι τ’ φουστανέλα κι απού κατ’ δεν είχι βρακί κι κρέμουνταν τα καρκαντζέλια τ’ που ήταν σαν διρμάτ’ ξιφούσκουτου, σαν παραγινουμένα σύκα κι σαν στιγνός μπακαλιάρους κι είχαν χρώμα σκούρου σαν γκαβανά⁵  τα’ κουβάρια. Κι του γατί τα είδι που κρέμουνταν κι έπιζι μι αυτά! Κι αφού τα είδι κι η μανιά, αναγούλιασι κι πιπιργιάσκι⁷.  Ύστιρα σούφρουσι τα τσιαόλια τς, έφτισι μια φουρά καταή κι γύρσι σ’ μ- Παγούνου κι τ’ λέει.

– Μι του συμπάθιου Ζήσινα, δεν αντρέπισι λίγου, τι αϊάρια είνι αυτά; Δεν τουν έχ’ς τμάν’⁸ τουν παππού σ’; Μαρή, κρέμουντι τα τέτοια  τ’ κι του γατί παίζ’ μι αυτά. Κυνήγα του μουρή μην τα γρατσανίσ’ κι έχ’ς κι άλλα…..

– Μαρή , αλήθεια λες; Ου απ’ να ξιπατουθεί του μαγκούφκου του γατί? Μαρή δεν ακούει η δαυλουπάππους. Πλυμένα τ’ς  τάχου ούλα αλλά , άμα πααίνου να τουν αλλάξου,  μι κηνυγάει μι τ’ βέργα ! « Μάκου άι  στου διάλου απού δω «μι λέει. « Ιγώ θέλου να παίρνου αέρα, άι  ξιπατώσ’ κι φέγα απουύ μρουστά  μ’!».  Μαρί Λιφτιρία ,τι να τουν κάνου; Ούτι αλλάζ’ ούτι πλένιτι, ούτι βρακί βάζ’! Ριζίλ’ μι φκιάν’ . Θα νουμίζ’ κι κόσμους ‘οτ’ δεν τουν τηράου:

– Μουρή Ζήσινα, δεν είνι μόνι  η δικός σ’ έτσ’. Τουν δικό μ’ να δεις τι φκιάν’! Μαρή βαριέτι να πααίν’  σιαπέρα στου χαλέ κι τα κάν’ παναθιώ τ’.  Ντούνα, μαρή σι λέου, ντούνα⁹  μι του φκιάν’ του σπίτ’ κι ύστιρα μι φουνάζ’ να τουν καθαρίσου!

– Καλά μαρή,  κι νύφη  σ’ ντίπ δε σι αβουθάει;

– Δε θα είσι μι τα καλά σ’ μι φαίνιτι! Μαρή αυτή δεν αδειάζ’ απ’ τα φουρνίσματα κι τα πλυσίματα. Δικουχτώ σκυλουψώμια κι δέκα καρβέλια για μας ζ’ μών’ μέρα παρά μέρα. Χώρια που έχ’ να πλύν’ κι ένα σουρώ κουλπάνια¹⁰  απ’ τα βρέχα¹¹ Που να αδειάσ’ κι αυτή η μαύρ’; Δώδικα νουμάτ’ είμαστι, δώδικα στόματα καρτιρούν από έναν άνθρουπο, χώρια τα σκλιά! Άντι, άντι τώρα. Να πααίνου κι ιγώ γιατί θα μι αραδάει κι η δικός μ’ η προυκουμένους. Ύστιρα όπ’ να ‘νι , θα χτυπήσ’ κι η καμπάνα για δειλνό. Άντι καλουβράδ’ κι τα ματαλέμι ταχιά.

1 ζμπόρζαν= κουβέντιαζαν

2 κλούτσες= βελόνες πλεξίματος

3 Ντρίμις= τακλαδιά του ελάτου

4 κουλαμένα= τα χέρια

5 γκαβά= τα μάτια

6 γκαβανός= σκούρος

7 πιπιργιάσκι= κοκκίνησε από ντροπή

8 τμάν’= σώβρακο

9 ντούνα= χάλια

10 κουλπάνια= κολοπάνια του μωρού

11 βρέχα= βρέφη

 ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ