ΚΑΛΛΙΠΕΥΚΗ

Γεννήθηκα στην Ολυμπία;
Κι από τα πρώτα μου βήματα σκοντάφτω πάνω στην ιστορία.
Έπαιζα στο πανάρχαιο στάδιο,
στα χρώματα που πάτησαν θεοί και ήρωες.
Τ’ αγάλματα μου μάθανε την ομορφιά και μου διδάξανε τη γαλήνη.
Αγγίζω με τα δάκτυλα μου την αφή του Πραξιτέλη πάνω στις πέτρες.
Κάποτε εδώ πάλετε ο Ηρακλής.
…Κάποτε εδώ πάτησε ο Διαγόρας.
Κάποτε εδώ γεννήθηκε το Ολυμπιακό πνεύμα.
Άναψε η ιερή φλόγα και ντύθηκε με φως η οικουμένη
Κι άνοιξε ο δρόμος που οδηγεί στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου.
Και στ’ όνειρο μου με στεφάνωσε η νίκη με κλαδί ελιάς.
ΠΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
Ομιλία στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας

Οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι ένα παιχνίδι που κάθε τέσσε­ρα χρόνια δίνει στην παγκόσμια νεότητα την ευκαιρία για μια ειρηνική συνάντηση, που βοηθά να απαλειφθούν οι συσσωρευμένες παρεξηγήσεις και οι άγριες διαμάχες.
Αφετηρία των αγώνων θεωρείται το 776 π.Χ., αφού από τό­τε υπάρχουν τα πρώτα γραπτά στοιχεία. Οι Ολυμπιακοί αγώ­νες ήταν οι πιο αξιόλογοι αθλητικοί αγώνες του αρχαίου κόσμου. Γινόταν κάθε τέσσερα χρόνια και ήταν αφιερωμένοι στον Ολύμπιο Δία. Στους Ολυμπιακούς αγώνες έπαιρναν μέ­ρος μόνο ελεύθεροι πολίτες, ενώ δεν είχαν δικαίωμα συμμε­τοχής όσοι είχαν διαπράξει εγκλήματα, οι ιερόσυλοι, οι βάρ­βαροι, οι δούλοι και οι γυναίκες.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες άντεξαν για 1169 χρόνια. Καταργή­θηκαν το 393 μ.Χ. από το Μέγα θεοδώσιο, αφού ο θεσμός ο­λοένα και παρήκμαζε.

ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΗΤΑΝ:

Αγώνισμα του ιπποδρόμου: Αρματοδρομίες και ιππικοί αγώνες.
Αγωνίσματα δρόμου
Πάλη
Πυγμαχία
Παγκράτιο: Αγώνισμα ανεξάρτητο, αποτελούσε συνδυα­σμό πάλης και πυγμαχίας.
Πένταθλο: Περιελάμβανε 5 διαφορετικά αγωνίσματα, άλμα, δίσκο, δρόμο, ακόντιο και πάλη.

Σημαντικός θεσμός που συνδεότανε με τους Ολυμπιακούς αγώνες ήταν η ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ. Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας σταματούσαν οι εχθροπραξίες και απαγορευόταν η είσοδος ενόπλων στον ιερό χώρο. Επίσης απαγορευότανε η εκτέλεση θανατικής καταδίκης. Η Εκεχειρία διαρκούσε ένα μήνα και αργότερα τρεις μήνες. Η παραβίαση της εκεχειρίας ήταν ασέ­βεια προς το Δία, για το λόγο αυτό το πρόστιμο που επέβαλαν οι Ηλείοι ήταν μεγάλο και τα μαντεία της Ελλάδας δεν έδιναν χρησμούς στις πόλεις που είχαν προσβάλει το θεσμό.

Η ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

Τη διοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων είχαν αναλάβει οι κάτοικοι της ‘Ηλιδας. Οι υπεύθυνοι για τη διοργάνωση και την ομαλή διεξαγωγή των αγώνων, εκλέγονταν μεταξύ των κατοίκων της ‘Ηλιδας και ονομάζονταν Ελλανοδίκες. Πριν από τους αγώνες οι πολίτες της ‘Ηλιδας κρατώντας το ραβδί του κήρυκα και στεφανωμένου με κλαδιά ελιάς, περιόδευαν σ’ ολόκληρο τον κόσμο για να αναγγείλουν τους αγώνες και την έναρξη της εκεχειρίας. Οι κήρυκες αυτοί ονομάζονταν σπονδοφόροι.
Ο αρχαίος αθλητής αγωνιζόταν για ένα απλό στεφάνι α­γριελιάς, τον κότινο. Η επίσημη βράβευση των αθλητών γινό­ταν την τελευταία μέρα των αγώνων. Ο κήρυκας ανακοίνωνε το όνομα του νικητή, το όνομα του πατέρα και την πατρίδα του, συγχρόνως του έδενε μια κόκκινη κορδέλα στο κεφάλι.
Οι Ολυμπιονίκες είχαν δικαίωμα να στήσουν τον ανδριάντα τους στο ιερό της Ολυμπίας. Οι τιμές που απολάμβανε κάθε Ολυμπιονίκης επιστρέφοντας στην πατρίδα του ήταν μοναδι­κές. Οι πόλεις κατεδάφιζαν μέρος του τοίχους για να υποδε­χτούν τους Ολυμπιονίκες θεωρώντας ότι δεν τα έχουν ανάγκη όταν έχουν τέτοιους πολίτες.

ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ

Πες τους,
Να ξεκινήσουν όλοι
για την Ολυμπία.
Χιλιάδες, χιλιάδες, χιλιάδες έφηβοι
σμάρια από κορμιά άσπρα μαύρα κίτρινα,
να πάνε να ξεπλυθούν κοντά στη παλαίστρα
απ’ το χθες, απ’ το σήμερα, απ’ το αύριο ν’ αλείψουν με λάδι την ψυχή και το νου τους
κι ύστερα να μπουν απ’ την ορθάνοιχτη πύλη στο στάδιο
για να πολεμήσουν.
Όχι στη σφαγή και στην πυρκαγιά
όχι με το μαχαίρι και το σίδερο που καίει
όχι στον ξολοθρεμό του ανθρώπου απ’ τον άνθρωπο
όχι για νέους νεκρούς, σακάτηδες, νέους δυστυχισμένους
για την πυγμή για το ακόντιο, για το δίσκο, το δρόμο, την πάλη,
για το τέθριππο, για την αρετή,
δίπλα στον Κάστορα ή τον Αλκιβιάδη,
που θα σμίξει τον αρχαίο κόσμο με τον τωρινό,
τον αυριανό, τον αιώνιο
και θα νικήσει τον Άρη άλλη μια φορά
την τελευταία.
Πέρα στο ξέφωτο η Ολυμπία
Ξάγρυπνη μερόνυχτα πλέκει για τον καθένα τους
κι άπονα στεφάνι αγριελιάς
Ελληνικής Ειρήνης, Ειρήνης όλου του κόσμου.
ΤΑΚΗΣ ΔΟΞΑΣ (απόσπασμα)

Συνέχεια στο επόμενο φύλλο με τους σύγχρονους Ολυ­μπιακούς Αγώνες

ΘΩΜΑΣ ΤΣΙΑΠΛΕΣ
Βιβλιογραφία: Ολυμπιακό 2004άδιο του ΥΠΕΠΘ και της Ο.Ε.Ο.Α. ΑΘΗΝΑ 2004

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ